Carl Gustav Jung, geboren op 26 juli 1875 en is overleden op 6 juni 1961. Jung was een Zwitsers psychiater en psycholoog. Carl Jung is de grondlegger van de wereldbekende analytische psychologie. Eén van zijn theorieën handelt over de 4 levensfasen van de mens. Hij was van mening dat ieder mens een bepaalde levensfase meerdere keren kon doorlopen. De theorie van Jung heeft wereldwijd positieve invloeden uitgeoefent in psychologische en maatschappelijke opleidingen. Zo wist Jung ook de zogenaamde ‘archetypen’, ‘synchroniciteit’, en het ‘collectieve onbewuste’ te ontrafelen. Carl Jung was ook een van de eerste historicus die de termen ‘introversie’ en ‘extraversie’ wist te definiëren in een psychologische context. In deze bijdrage maak je kennis met de archetypen uit de tarot.
De theorie en betekenis van zijn werk
Carl Jung had niet alleen een grote invloed op de analytische psychologie, ook de dieptepsychologie en godsdienstpsychologie waren invloedrijke thema’s binnen de algemene psychologie. De opvatting van Jung is dat het gedrag van de mens wordt toegekend aan de levensdrang, die hij libido noemde. Hier zag hij een religieuze, en geen seksuele oorsprong (daar waar Freud wel een seksuele oorsprong zag).
Jung was van mening dat de persoonlijkheid van de mens, naast het persoonlijk bewustzijn ook en grotendeels door het collectieve onbewuste gevormd werd. Hierdoor ontwikkelde Jung de leer van de archetypen. Deze archetypen (aangeboren mogelijkheden waardoor beelden zich op eenzelfde manier ontwikkelen) zijn volgens Jung onbewuste en universele ideeënpatronen, die los van de menselijke wil worden geactiveerd.
Jung kon 5 archetypen als volgt onderverdelen:
- De Persona: de façade die de mens aan de buitenwereld toont, deze komt niet overeen met de ware ik.
- De Schaduw: belichaamt de duistere kant van het onbewuste.
- De Anima: het vrouwelijke deel van de psyché die bij zowel mannen als vrouwen aanwezig is. De Anima vormt voor mannen de onbewuste tegenpool.
- De Animus: het mannelijke deel van de psyché die ook hier zowel bij mannen als vrouwen aanwezig is. De Animus vormt bij vrouwen de onbewuste tegenpool.
- Het Zelf: hier wordt uitgegaan van de totale persoonlijkheid, de geïndividueerde persoon.
De 4 levensfasen volgens Carl Jung
Fase 1 – de Atleet
Mensen zijn het meest egocentrisch aan het begin van het leven. In de atleetfase zijn we vooral bezig met hoe we op anderen overkomen en wat anderen van ons denken. Aandacht voor het uiterlijk en hoe we eruitzien, neemt in deze fase een prominente plaats in. Waarom zou een kind zich in deze fase zorgen maken over volwassenen onderwerpen als er nog geen directe aanleiding voor is. Mensen die geen doel voor ogen hebben en uitzichtloos door het leven stappen kunnen gemakkelijk terugglijden in de atleetfase. Bij mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis zien we vaak deze eerste fase terugkomen.
Fase 2 – de Strijder
Volgens Jung komt na de atleetfase de ‘strijdfase’. In deze fase jagen we onze dromen na en krijgen we een realistischer beeld over onze verantwoordelijkheden. Onze gevoelens zijn in de tweede fase belangrijker dan ‘hoe we eruitzien’, waardoor de aandacht voor het uiterlijk vervaagt. In de strijdfase krijg je de kans om volwassen te worden. Mensen die in deze fase zitten zijn idealistisch en willen de ‘beste’ zijn. Materialisme en macht gaan hand in hand en vervullen in de strijdfase een belangrijke positie. Deze fase kan leiden tot een burn-out.
Fase 3 – het Statement
In de statementfase komt het besef dat iemand niet tevreden is met wat hij/zij tot nu heeft bereikt. Plots zijn materialisme, macht en status niet meer belangrijk. Wat we in deze fase vooral terugzien is ‘wat kan ik nog meer betekenen voor anderen’. Volgens Jung draait het in deze fase minder om je individuele ontwikkeling en meer om hoe jij je steentje kunt bijdragen aan de maatschappij. Door de twijfels die in de statementfase aanwezig zijn, is het lijden aan een midlifecrisis niet ongewoon.
Fase 4 – de Wijze geest
In deze fase overstijg je alle voorgaande fasen. Hier wordt er veel belang gehecht aan een juiste mindset en niet aan wat we fysiek kunnen bereiken. Hier richt je je aandacht op spirituele groei, wijsheid en het besef dat ‘de mens’ meer is dan alleen zijn lichaam en materialistische kwesties. Volgens Jung stop je in deze fase met je een archetype toe te kennen en word je pas echt jezelf.
De archetypen van de Tarot
Heel wat tarotbeoefenaars passen de tarotkaarten toe vanuit een Jungiaanse benadering. Jung heeft de Tarot nooit in zijn werk benoemd, maar toch wist hij het bestaan van tarotkaarten. Dit is wat hij in 1930 schreef: ja, ik ken de tarot. Het is, voor zover ik weet, een kaartenspel dat oorspronkelijk door de Spaanse zigeuners werd gebruikt om de toekomst mee te voorspellen.
Wat we met zekerheid kunnen vaststellen is dat de betekenissen van de grote arcana, archetypische symbolen vertegenwoordigen die veel gelijkenissen vertonen met Jung zijn benadering. Door deze archetypen te bestuderen, zijn we in staat om onze angst(en), hoop en aspiraties te ontdekken. Die archetypen zijn een brug tussen het collectief onbewuste en bewuste, om kennis die in het onbewuste is opgaslagen naar de oppervlakte te brengen. Dat is het belangrijkste uitganspunt van de 22 kaarten uit de grote arcana.
